Nie tylko komfort i wygoda: jakie normy powinna spełniać odzież ochronna i robocza?
Komfort, wygoda, ergonomia - zapewnienia ich oczekujemy od odzieży roboczej. Pełni ona jednak jeszcze inną, bardzo ważną funkcję. Chroni ciało pracownika przed obrażeniami, jaki mogą spowodować potencjalnie niebezpieczne warunki panujące w miejscu pracy. Dlatego musi ona spełniać liczne, surowe normy BHP.

Odzież ochronna BHP ma za zadanie chronić ciało pracownika przed szkodliwymi warunkami, jakie mogą panować w miejscu pracy, w tym substancjami chemicznymi oraz biologicznymi, wysokimi bądź niskimi temperaturami, wyładowaniami elektrostatycznymi, olejami i smarami, iskrami tudzież wieloma innymi czynnikami niebezpiecznymi dla zdrowia oraz życia. Tę samą funkcję pełnią buty robocze, dzielące się na kilka kategorii w zależności od poziomu zapewnianego bezpieczeństwa czy konkretnego przeznaczenia, np. S1P, S2 czy antyelektrostatyczne.
Zarówno odzież, jak i obuwie ochronne muszą być dostosowane do środowiska pracy i związanych z nim norm prawnych, a także spełniać szereg wymogów BHP.
Normy i certyfikaty odzieży roboczej i ochronnej – najważniejsze pojęcia, które powinieneś znać
Aby prawidłowo dobrać odzież roboczą i ochronną, należy ustalić podstawowe pojęcia:
Odzież robocza to odzież zabezpieczająca lub zastępująca odzież własną pracownika. Chroni ona tylko przed zabrudzeniem się substancjami nieszkodliwymi dla zdrowia, przyspieszonym niszczeniem odzieży osobistej. Jest stosowana również w sytuacji, gdy wymagana jest specjalna czystość wytwarzanego produktu.
Odzież ochronna BHP - odzież stosowana w środowisku pracy, która okrywa lub zastępuje odzież osobistą, i która została zaprojektowana w celu zapewnienia ochrony przed zagrożeniami, czyli czynnikami potencjalnie szkodliwymi. Musi spełniać wymogi BHP i być dostosowana do środowiska pracy.
Norma - dokument normatywny, stosowany na zasadzie dobrowolności, powszechnie dostępny i zaakceptowany przez uznaną jednostkę normalizacyjną. W naszym przypadku chodzi oczywiście o normy dotyczące odzieży ochronnej i roboczej.
Certyfikat - dokument stwierdzający zgodność wyrobu (w tym przypadku odzieży roboczej i ochronnej) z deklarowanymi przez wytwórcę bądź określonymi w przepisach lub normach właściwościami. Procedura nadania certyfikatu to certyfikacja.
Certyfikacja odzieży ochronnej – jakie są etapy procesu certyfikacji i co powinno się na ten temat wiedzieć?
Obowiązkowi certyfikacji podlega odzież ochronna.
W pierwszym etapie dostawca odzieży powinien złożyć do odpowiedniego ośrodka akredytacyjnego wniosek o nadanie wyrobom certyfikatu. Powinien uzyskać informacje na temat wymagań prawnych, zasad certyfikacji i dalszego trybu postępowania. Certyfikacja polega na ocenie zgodności produktu z wymaganiami określonymi w przepisach prawnych.
Kolejnym etapem jest proces oceny. Rozpoczyna go pobieranie próbek reprezentatywnych dla całego asortymentu lub grupy certyfikowanych produktów (w tym przypadku oczywiście odzieży ochronnej). Trafiają one do akredytowanych, niezależnych od dostawcy laboratoriów, gdzie poddawane są badaniom przeprowadzanym zgodnie z metodami badawczymi określonymi w dokumentach odniesienia zawierających wymagania zgodnie z programem certyfikacji wyrobu. Oceniany jest również proces produkcji/system jakości, na podstawie zapisów zawartych w Kwestionariuszu dostawcy, w którym podaje on informacje na temat swojego systemu zarządzania, czyli produkcji lub importu. Ocena ta odbywa się w siedzibie dostawcy, chyba, że posiada on certyfikat systemu zarządzania jakością na zgodność z norm PN-EN ISO 9001:2009 - wówczas ośrodek certyfikujący może odstąpić od oceny produkcji. Dokonywany jest przegląd i ocena dokumentacji.
Ostatnim etapem jest wydanie decyzji udzieleniu lub nieudzieleniu certyfikacji.
Najważniejsze normy i certyfikaty dla odzieży ochronnej – wiedza obowiązkowa dla każdego pracodawcy
Najważniejszą normą BHP dla odzieży roboczej jest PN-P-84525:1998. Pod tym numerem klasyfikowana pod tym numerem jest każda odzież robocza BHP, która nadaje się do wykonywania różnego rodzaju obowiązków zawodowych. Zapewnia ona podstawową ochronę oraz spełnia kryteria wytrzymałości.
Z kolei ogólną norma dla odzieży BHP zaliczającej się do kategorii odzieży ochronnej jest PN-EN ISO 13688:2013-12. Zastąpiła ona dotychczasową normę PN-EN 340:2006. Właśnie te normy BHP określają, że odzież nadaje się do wykorzystania w bardzo trudnych warunkach działania. Spełniające ją ubrania mogą być opisywane jako odzież robocza BHP, dostosowana ściśle do wymogów bezpieczeństwa oraz wytrzymałości.
Istnieją również normy dotyczące poszczególnych rodzajów odzieży roboczej i ochronnej, jej kryteriów oraz dostosowania do środowiska pracy, np.:
- EN ISO 20471 - określa wymagania dotyczące widoczności odzieży roboczej oraz wymagania dotyczące odbijania światła przez elementy odblaskowe;
- EN 1149-3/5 - dotyczy przede wszystkim wymogów związanych z odzieżą przeznaczoną dla pracowników wykonujących czynności związane z pracami elektrycznymi;
- norma EN ISO 20345 - dotyczy przede wszystkim obuwia spawalniczego i określa wymogi jakie powinny spełniać buty chroniące stopy pracowników wykonujących obowiązki pracownicze.
Spełnienie norm potwierdza określony certyfikat.
Jakie istnieją normy przydziału odzieży roboczej - odzież do wykorzystania w bardzo trudnych warunkach
Zgodnie z art. 237 Kodeksu pracy pracodawca jest zobowiązany nieodpłatnie dostarczyć pracownikom odzież i obuwie robocze w sytuacji, gdy ich odzież własna może ulec zniszczeniu lub znacznemu zabrudzeniu, a także, gdy wymagają tego względy technologiczne, sanitarne lub związane z bezpieczeństwem i higieną pracy (w tym wypadku chodzi o odzież ochronną). Jednocześnie stanowi ona własność pracodawcy, zatem to on zobowiązany jest do zapewnienia rozwiązań umożliwiających pranie, konserwację, naprawę lub odpylanie, odkażanie, itd. w taki sposób, aby odzież nie utraciła wymaganych właściwości użytkowych i ochronnych.
Wewnętrzną tabelą przydziału odzieży i obuwia roboczego powinno dysponować każde przedsiębiorstwo. Wskazywać ona musi typy stanowisk pracy, na których konieczne jest stosowanie, charakter, przewidywane okresy używalności, itp odzieży i obuwia roboczego oraz ochronnego. Przydział dla poszczególnych stanowisk pracy powinien zostać wykonany po faktycznej analizie czynności, które będzie wykonywała określona grupa osób, warunków pracy, a także wówczas, gdy na etapie dokonywania zakupu zostaną wzięte pod uwagę nie tylko walory estetyczne produktów, ale przede wszystkim ich cechy użytkowe.
Odzież robocza i ochronna zawsze musi też być dostosowana do warunków pracy. Do wykorzystania w bardzo trudnych warunkach przydzielać należy odzież chroniącą przed konkretnym czynnikiem, niezagrażającym życiu i niepowodującym poważnego, trwałego uszczerbku na zdrowiu. Do kategorii tej zalicza się ubiór chroniący przed przecięciem, wysokimi bądź niskimi temperaturami lub iskrami oraz substancjami chemicznymi, jak również odzież ostrzegawczą. W przypadku zagrożenia czynnikami mogącymi spowodować najgroźniejsze następstwa dla użytkownika, a których bezpośrednich skutków działania nie można zidentyfikować w odpowiednim czasie (niektóre substancje chemiczne i biologiczne, promienie jonizujące) należy stosować specjalistyczną odzież ochronną, np. kombinezony przeciwchemiczne.
Norma PN-P-84525:1998 – podstawowe wymagania dotyczące ubrań roboczych w zależności od ich przeznaczenia
Norma PN-P-84525:1998 określa wymagania dotyczące ubrań roboczych w zależności od ich przeznaczenia. Definiuje również podstawowe pojęcia związane z odzieżą roboczą i wymagania niezbędne przy jej projektowaniu, w tym właściwości techniczne oraz użytkowe materiałów i dodatków.
Definiuje ona odzież roboczą jako odzież okrywającą lub zastępującą własną odzież pracownika w warunkach, w których nie występują czynniki szkodliwe dla zdrowia. Musi ona być dostosowana do wykonywanych czynności i wymogów procesu technologicznego, a także uwzględniać wymogi ergonomii i stan zdrowia pracownika. Powinna też posiadać regulację umożliwiającą dopasowanie jej do sylwetki pracownika.