Obowiązki pracodawcy związane z pierwszą pomocą - jak stworzyć bezpieczne środowisko pracy?

Każde miejsce pracy powinno być w maksymalnym stopniu bezpieczne. Zapewnienie tego jest obowiązkiem pracodawcy. Jednakże nawet na najlepiej przygotowanym stanowisku, przy zachowaniu wszelkich zasad ostrożności i norm BHP, zdarzyć się może wypadek lub inne nieszczęście. Wówczas niezbędna jest pierwsza pomoc. Sprawdźmy, jakie obowiązki w tym zakresie ma pracodawca.

Bezpieczeństwo pracy zależy w szczególności od przestrzegania norm i procedur BHP, a także zachowania ostrożności przez pracowników oraz pracodawcę. Oczywiście kluczowe jest noszenie odpowiedniej odzieży i obuwia roboczego BHP oraz środków ochrony osobistej i pozostałych artykułów BHP adekwatnych do wykonywanych zadań. Do tego dochodzi wyposażenia zakładu pracy w środki bezpieczeństwa, takie jak gaśnica czy apteczka; ta ostatnia musi być odpowiednio wyposażona. Jednakże w sytuacji kiedy mimo wszystko dojdzie do wypadku lub innego zagrożenia dla zdrowia i życia, konieczne jest udzielenie pierwszej pomocy. Pracodawca ma określone obowiązki w dziedzinie zapewnienia takiej możliwości.

Wszystko, co musisz wiedzieć o organizacji pierwszej pomocy w pracy - rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej

Aktem prawnym, który reguluje kwestię pierwszej pomocy w miejscu pracy, jest Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 26 września 1997 r. w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. W paragrafie 44 określa ono system pierwszej pomocy w razie wypadku:

"1. Pracodawca jest obowiązany zapewnić pracownikom sprawnie funkcjonujący system pierwszej pomocy w razie wypadku oraz środki do udzielania pierwszej pomocy. W szczególności pracodawca powinien zapewnić:
1) punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w których są wykonywane prace powodujące duże ryzyko wypadku lub związane z wydzielaniem się par, gazów albo pyłów substancji sklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie ze względu na ostre działanie toksyczne;
2) apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy.
2. Ilość, usytuowanie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy i apteczek powinny być ustalone w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, z uwzględnieniem rodzajów i nasilenia występujących zagrożeń.
3. Obsługa punktów i apteczek, o których mowa w ust. 1, na każdej zmianie powinna być powierzana wyznaczonym pracownikom, przeszkolonym w udzielaniu pierwszej pomocy.
4. W punktach pierwszej pomocy i przy apteczkach, w widocznych miejscach, powinny być wywieszone instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku oraz wykazy pracowników, o których mowa w ust. 3.
5. Punkty pierwszej pomocy i miejsca usytuowania apteczek powinny być odpowiednio oznakowane, zgodnie z Polską Normą, i łatwo dostępne".

Odpowiedzialność za pierwszą pomoc w zakładzie pracy - kto jest kluczowym ogniwem w sytuacjach kryzysowych?

Jak wynika z przytoczonej wyżej treści rozporządzenia, obowiązek zorganizowania systemu udzielania pierwszej pomocy w zakładzie pracy spoczywa na pracodawcy. Musi on zapewnić nie tylko niezbędne ku temu środki, na czele z apteczkami, i punkty udzielania pierwszej pomocy, ale też wyznaczyć przynajmniej jedną osobę odpowiedzialną za udzielenie pierwszej pomocy, która przechodziła będzie niezbędne szkolenia w tym zakresie.

Pracownik taki - lub pracownicy, jeśli będzie ich więcej niż jeden - jest kluczowym ogniwem w sytuacjach kryzysowych. Obowiązkiem pracodawcy jest skierowanie go na stosowne szkolenia. Dobór takiej osoby uzależniony być powinien od warunków panujących w miejscu pracy, jak również charakteru wykonywanych obowiązków zawodowych; inne kompetencje w zakresie BHP i pierwszej pomocy wymagane będą np. w hucie, a inne w biurze.

Przygotowanie firmy do udzielania pierwszej pomocy - kluczowe zasady i obowiązek szkoleniowy

Każda firma (zakład pracy) musi być przygotowana do udzielania pierwszej pomocy w razie wypadku lub innej sytuacji kryzysowej. W tym cel pracodawca nie tylko wyznacza osoby odpowiedzialne, ale też zapewnia:

1) Punkty pierwszej pomocy w wydziałach (oddziałach), w jakich wykonywane są prace powodujące duże ryzyko wypadku lub związane z wydzielaniem się oparów, gazów albo pyłów substancji sklasyfikowanych jako stwarzające zagrożenie ze względu na ostre działanie toksyczne. Punkt taki to pomieszczenie bądź wyodrębnione miejsce o wystarczającej powierzchni, wyposażone w umywalki z ciepłą i zimną wodą, niezbędny sprzęt i inne środki do udzielania pierwszej pomocy.

2) Apteczki w poszczególnych wydziałach (oddziałach) zakładu pracy.

Pamiętać trzeba, że liczba, usytuowanie i wyposażenie punktów pierwszej pomocy oraz apteczek powinny być ustalone w porozumieniu z lekarzem sprawującym profilaktyczną opiekę zdrowotną nad pracownikami, zaś ich obsługę powierzyć należy wyznaczonym do udzielania pomocy i przeszkolonym pracownikom. Zarówno punkty pierwszej pomocy, jak też miejsca usytuowania apteczek muszą być odpowiednio oznakowane i łatwo dostępne. W widocznych miejscach należy wywiesić instrukcje o udzielaniu pierwszej pomocy w razie wypadku i wykazy osób wyznaczonych do jej udzielania.

Ważnym elementem zapewnienia bezpieczeństwa w firmie są szkolenia z zakresu pierwszej pomocy. Obowiązkowo przejść je muszą oczywiście wspomniani wyżej pracownicy wyznaczeni do jej udzielania. Kurs taki stanowi integralną część szkolenia z Bezpieczeństwa i Higieny Pracy, toteż oba szkolenia powinny być organizowane co dwanaście miesięcy. Kurs pierwszej pomocy powinien oczywiście być tematycznie dostosowany do specyfiki danego zakładu pracy i charakteru obowiązków zawodowych wykonywanych na jego terenie.

Rzecz jasna, warto też organizować szkolenia z zakresu pierwszej pomocy dla wszystkich pracowników, nie tylko dla osób wyznaczonych do jej udzielania. Mogą one odbywać się co dwadzieścia cztery miesiące.

Wyznaczenie osoby do pierwszej pomocy - obowiązki, szkolenia i najlepsze praktyki

Pracownik wyznaczony do udzielania pierwszej pomocy powinien odznaczać się odpowiednią po temu kondycją fizyczną i odpornością psychiczną. Musi umieć radzić sobie w sytuacjach kryzysowych. Jego wspomnianym wyżej obowiązkiem jest przechodzenie szkoleń w zakresie pierwszej pomocy i BHP raz do roku. Do przeprowadzania kursu należy zatrudnić osoby dysponujące stosownymi uprawnieniami. Wykaz pracowników wyznaczonych do udzielania pierwszej pomocy powinien znajdować się w widocznym miejscu.

Jakie są konsekwencje prawne braku organizacji pierwszej pomocy w zakładzie pracy?

Pamiętać trzeba, że za niewywiązywanie się pracodawcy z obowiązku zapewnienia systemu pierwszej pomocy w miejscu pracy, jak i przestrzegania norm oraz przepisów BHP, grozi kara grzywny w wysokości od 1 tys. do 30 tys. zł. Z kolei za umyślne nieudzielanie pierwszej pomocy grozi kara pozbawienia wolności do trzech lat.

Udzielanie pierwszej pomocy przedmedycznej - zasady udzielania pierwszej pomocy w punktach

Niezależnie od miejsca i sytuacji, istnieją uniwersalne zasady pierwszej pomocy, których musi przestrzegać udzielająca jej osoba. Oto one:

1) Ocena bezpieczeństwa osoby poszkodowanej i swojego. Jeśli miejsce jest niebezpieczne, należy zadzwonić pod numery alarmowe i postarać się ewakuować poszkodowanego w bezpieczne miejsce.

2) Ocena stanu osoby poszkodowanej i przytomności. Należy zapytać, co się stało. Jeśli poszkodowany słyszy i reaguje – jest przytomny, jeżeli natomiast nie ma z nim kontaktu, trzeba ułożyć go w pozycji bezpiecznej.

3) Udrożnienie dróg oddechowych. Należy położyć jedną rękę na czole, a drugą na brodzie poszkodowanego i odgiąć jego głowę w tył, a także usunąć widoczne ciała obce z jamy ustnej.

4) Ocena oddechu poprzez przystawienie policzka do twarzy osoby poszkodowanej. Jeśli czuć wydychane powietrze na własnym policzku i widać ruchy klatki piersiowej, poszkodowany oddycha. Jeśli jest nieprzytomny, ale oddycha, należy go ułożyć w pozycji bezpiecznej.

5) Telefon pod numer 999 lub 112 i wezwanie pomocy.

6) W razie potrzeby - wykonanie resuscytacji i zastosowanie defibrylatora, jeśli jest w pobliżu.

Podstawy pierwszej pomocy przedmedycznej - zasady i procedury w kluczowych punktach

Jeśli chodzi o udzielanie pierwszej pomocy w zakładzie pracy, są one następujące:

1) Wezwanie pomocy do osoby poszkodowanej - najlepiej jest zebrać kilka osób z otoczenia, które będą w stanie pomóc; ktoś zadzwoni na pogotowie, ktoś inny będzie zmieniał pracownika udzielającego pomocy np. podczas resuscytacji.

2) Ocena otoczenia - sprawdzenie, czy nie ma już zagrożenia, np. kabli pod napięciem, wycieku paliwa, pożaru, itd.

3) Ocena sytuacji - sprawdzenie, czy poszkodowany jest przytomny i czy oddycha. Należy przeprowadzić wywiad z nim i ocenić, czy jest potrzebna pomoc medyczna. Pracownik udzielający pomocy powinien wydawać krótkie komendy, sprawdzać drożność dróg oddechowych, a także ocenić skalę obrażeń. Jeśli osoba poszkodowana jest nieprzytomna, trzeba wezwać karetkę i przystąpić do udzielania pomocy.

Stosowanie się do zasad pierwszej pomocy ogromnie zwiększa bezpieczeństwo w zakładzie pracy i może uratować ludzkie życie.