Odzież jednorazowego użytku a bezpieczeństwo i higiena pracy w zakładach produkcyjnych
Praca zawsze powinna być wykonywana w możliwie bezpieczny oraz higieniczny sposób. Zapewnieniu takiego stanu rzeczy służy przestrzeganie przez pracowników oraz pracodawców norm i przepisów BHP. Niektóre spośród nich odnoszą się do odzieży roboczej i ochronnej, która musi być dostosowana do miejsca pracy oraz panujących w nim warunków.

Ubiór roboczy, zgodny z normami BHP dla danego miejsca pracy i dostosowany do panujących warunków, zalicza się do najważniejszych elementów wyposażenia pracownika. W zależności od wykonywanych obowiązków zawodowych, stosować można odzież roboczą wielokrotnego użytku, jednakże w niektórych miejscach pracy może to być tylko odzież BHP jednorazowego użytku, gdyż jedynie taka zapewnić wymagany poziom bezpieczeństwa i higieny pracy.
Wymagania BHP w zakresie odzieży roboczej i ochronnej
Odzież robocza i ochronna musi spełniać polskie oraz europejskie normy prawne. To samo dotyczy środków ochrony osobistej, na przykład ochrony głowy. Ustawodawca nie wprowadza jednoznacznych przepisów wyznaczających, jaką odzież roboczą i środki ochrony osobistej trzeba wybierać na konkretne stanowisko - dobór uzależniony jest od wewnętrznych decyzji podejmowanych przez właściciela zakładu pracy oraz wyznaczonych przez niego osób. Podstawowym czynnikiem wyboru odzieży i obuwia roboczego oraz ochronnego BHP jest stopień ryzyka zawodowego, który musi być prawidłowo określony dla każdego stanowiska pracy.
W poszczególnych zakładach występować mogą różne czynniki zagrożenia, zarówno dla zdrowia, jak i życia pracowników. Pracodawca jest zobowiązany do przekazania zatrudnionym osobom szczegółowych informacji na ten temat, na nim też spoczywa obowiązek wyposażenia pracowników we właściwą odzież roboczą oraz ochronną.
Różnice między odzieżą ochronną a roboczą: kluczowe informacje
Podstawowa różnica między odzieżą roboczą a ochronną polega na tym, że ta pierwsza ma za zadanie chronić przed czynnikami niestanowiącymi zagrożenia dla zdrowia i życia. Jej główna funkcją jest zapobieganie zabrudzeniu, uszkodzeniu bądź zniszczeniu własnych ubrań pracownika. Z kolei odzież ochrona zapewniać powinna osłonę przed różnymi zagrożeniami, jakie mogą występować w miejscu pracy: wysokimi bądź niskimi temperaturami, substancjami chemicznymi bądź biologicznymi, płomieniami, iskrami, wyładowaniami elektrostatycznymi, smarami i olejami, oparami, obrażeniami mechanicznymi, itd. Higiena pracy obejmuje noszenie odzieży roboczej i ochronnej, w zależności od warunków.
Normy i przepisy dotyczące odzieży ochronnej i roboczej
Jego chodzi o odzież ochronną, to musi być stosowana na wszystkich stanowiskach, na których pracownicy narażeni pozostają na działanie wody, czynników chemicznych, pyłowych, mechanicznych oraz biologicznych, a także, gdzie panuje wysoka bądź temperatura. Innymi słowy, obowiązek noszenia odzieży ochronnej BHP zachodzi wszędzie tam, gdzie praca wiąże się z ryzykiem dla zdrowia oraz bezpieczeństwa wykonujących ją osób. Nie musi to być zagrożenie występujące stale, ponieważ nawet jednorazowy kontakt z azbestem bądź innymi szkodliwymi substancjami wymaga zastosowania stroju ochronnego.
Przy wyborze ubioru do pracy kierować się należy normami. Odzież robocza musi być zgodna z podstawową normą PN-P-84525:1998. Z kolei wymagania ogólne dla odzieży ochronnej określa norma PN-EN ISO 13688:2013-12. Zarówno odzież robocza, jak i ochronna muszą spełniać też wymagania wyznaczone przez Polskie Normy, z uwzględnieniem ich przeznaczenia. Normy te wyznaczają podstawowe wymiary, zasady i technologię konfekcjonowania, właściwości użytkowe materiałów i wymaganych dodatków do produkcji.
Procedury doboru odzieży roboczej i ochronnej: wskazówki dla pracodawców
Jak wspomniano wyżej, odzież robocza i ochronna musi być dostosowana do warunków panujących w danym miejscu pracy oraz wykonywanych przez pracownika zadań. Istnieją oczywiście podstawowe kryteria jej doboru. Przede wszystkim, wybrać należy właściwy rozmiar ubrań - to główna zasada w procedurze doboru odzieży roboczej i ochronnej. Oprócz tego, wymagana jest certyfikacja:
- znak CE;
- wymagana dokumentacja techniczna;
- deklaracja zgodności.
Procedura doboru zawierać musi również określenie, czy odzież robocza i ochronna wykazuje właściwości niezbędne na danym stanowisku pracy. Mogą to być:
- niepalność;
- wodoodporność;
- kwasoodporność;
- odporność na wysokie bądź niskie temperatury;
- ochrona przed urazami mechanicznymi.
Obowiązek noszenia odzieży ochronnej: stanowiska pracy, na których jest wymagana
Jak wspomniano wyżej, obowiązek noszenia odzieży ochronnej spoczywa na pracownikach wykonujących swoje zadania na wszystkich stanowiskach, gdzie występują szkodliwe bądź niebezpieczne dla zdrowia i życia czynniki. Dotyczy to przede wszystkim takich branż, jak:
- budownictwo (potrzebne są również stroje ostrzegawcze);
- ogrodnictwo i praca na terenach zielonych;
- wszyscy pracownicy szpitali, przychodni, ratownicy medyczni i ogólnie osoby z branży medycznej (są też specjalne ubrania operacyjne jednorazowe dla pacjentów);
- gastronomia;
- zakłady mechaniczne;
- zakłady produkcyjne;
- magazyny.
Znaczenie właściwego dopasowania odzieży roboczej: bezpieczeństwo a komfort
Odzież robocza i ochronna muszą nie tylko zapewniać bezpieczeństwo i spełniać oczekiwania pod względem ergonomii, ale też zapewnią komfort wykonywania obowiązków zawodowych. Ubiór taki powinien więc być dobrze dopasowana pod względem dynamiki ruchu oraz intensywności wykonywanych prac. Mysi zapewniać swobodę ruchu, nie może być ani zbyt ciasny, gdyż wówczas spowoduje znaczny dyskomfort. Nie powinien też być zbyt luźny, ponieważ mógłby zostać np. wciągnięty przez maszynę. Ważne, aby krój oraz fason ubrania roboczego i ochronnego zostały dopasowane tak, żeby ubiór okrywał całe ciało pracownika.
Odzież robocza a własna odzież pracownika: przepisy i konsekwencje
W sytuacji, gdy pracodawca nie przekaże zatrudnionej osobie odzieży ani obuwia roboczego, a jest ona niezbędna, pracownik NIE POWINIEN samodzielnie ich nabywać. Ma bowiem pełne prawo odmówić wykonywania pracy, a jeżeli ze względu na niewłaściwe postępowanie jego odzież ulegnie zniszczeniu, sprawa może zostać skierowana na drogę postępowania sądowego.
Pracownikowi NIE WOLNO używać prywatnej odzieży podczas pracy:
- polegającej na bezpośredniej obsłudze maszyn i urządzeń technicznych;
- w której istnieje ryzyko skażenia odzieży środkami chemicznymi, promieniotwórczymi bądź zakaźnymi biologicznie.
Jeśli pracownik nosi własną odzież czy obuwie robocze, obowiązkiem pracodawcy jest wypłacenie mu ekwiwalentu pieniężnego w kwocie zgodnej z wartością jego ubrania oraz obuwia. Zarówno kwota, jak i częstotliwość wypłacania jest wyznaczona przez pracodawcę. Jeżeli pracodawca nie wykaże chęci wypłacenia tego ekwiwalentu lub celowo zaniży jego wartość, sprawa powinna trafić do sądu pracy, a ten nakaże wypłatę świadczenia.
Odzież robocza i ochronna zapewniona przez pracodawcę stanowi własność zakładu.
Rozporządzenie UE: kategorie odzieży ochronnej i ich znaczenie
Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/425 z dnia 9 marca 2016 roku w sprawie środków ochrony indywidualnej wyznacza trzy kategorie odzieży ochronnej:
1) kategoria I - odzież ochronna zabezpieczająca przed minimalnym zagrożeniem;
2) kategoria II - odzież zabezpieczająca przed konkretnym czynnikiem, który nie zagraża zdrowiu, ani nie przyczynia się do poważnego i trwałego uszczerbku na zdrowiu (np. przecięcie);
3) kategoria III - wysoce specjalistyczna odzież zabezpieczająca przed najgroźniejszym i realnym zagrożeniem, którego bezpośrednie skutki działania nie mogą zostać wyznaczone w odpowiednim czasie (np. wszelkie kombinezony przeciwchemiczne lub przeciwbiologiczne, kamizelki ratunkowe, stroje zabezpieczające przed przecięciem piłą mechaniczną, itd.).
Certyfikaty i standardy jakości dla odzieży roboczej i ochronnej
Odzież robocza i ochronna uzyskać może następujące certyfikaty:
1) OEKO-TEXR® Standard 100 - niezależny system kontroli i certyfikacji surowców, półfabrykatów oraz produktów tekstylnych na wszystkich etapach ich przetworzenia;
2) akcesoria OiB — akredytacja w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa;
3) dopuszczenie WUG — dopuszczanie wyrobów do stosowania w zakładach górniczych, wydawane przez Wyższy Urząd Górniczy.
Zarządzanie odzieżą ochronną: wartościowe praktyki dla zakładów produkcyjnych
Wszyscy pracownicy zakładu produkcyjnego powinni zostać dokładnie poinformowani o zagrożeniach występujących na danym stanowisku pracy i zaopatrzeni w adekwatną odzież ochronną oraz środki ochrony osobistej. Odzież ta musi być przechowywana i używana zgodnie z przepisami. Pracodawca powinien organizować szkolenia z zakresu bezpieczeństwa i higieny pracy, obejmujące również korzystanie z odzieży ochronnej oraz środków ochrony osobistej.
Odzież jednorazowego użytku musi być usuwana w zgodny z prawem i bezpieczny sposób.
Przestrzeganie zasad BHP w zakładzie produkcyjnym pozytywnie wpłynie na bezpieczeństwo oraz jakość pracy.